Dieltjens, L., Claes, M.-Th., Vanparys, J., Alkema, P., Baten, L., Woorden in Context, deel 2.
Herhalingsoefeningen bij het leerboek Alexander. Uitgebreide Nederlandse Woordenschat.
Bruxelles: De Boeck-Wesmael, 1995, 299 blz., 880 BEF

(ook als computerprogramma beschikbaar, 2900 BEF voor één gebruiker)

Dit boek richt zich tot niet-Nederlandstaligen die op een snelle, eenvoudige en efficiënte manier hun Nederlandse woordenschat willen herhalen. In Deel 1 wordt de basiswoordenschat van het Nederlands (ongeveer 2000 woorden) ingeoefend, in Deel 2 de uitgebreide woordenschat, ongeveer 1700 woorden die worden aangeboden in het leerboek Alexander (P. De Kleijn) en die qua frequentie op de 2000 basiswoorden volgen. De studie van dit vocabularium biedt een goede voorbereiding op het Niveau Uitgebreide Kennis van het Certificaat Nederlands als Vreemde Taal.

Het boek is niet echt geschikt voor de verwerving van nieuwe woorden, maar wel voor de inoefening van passief geworden woorden en ook als uitbreiding van de kennis van verschillende betekenissen van een woord (ook collocaties).

De woordenschat is per thema aangebracht, (gebaseerd op de semantische classificatie van de Raad van Europa: Wynants, A., Drempelniveau, 1985), b.v. het lichaam, de kleding, eten en drinken, onderwijs, geld, de politiek, enz.

Elke lemma bevat 6 elementen: een nummer, het hoofdnummer van het woord, grammaticale informatie bij het woord, de ontbrekende woordvormen, de contexten en de Franse en Engelse equivalent. In de contexten worden enkel woorden gebruikt van het in te oefenen lexicon. De gebruiker krijgt dus een aantal zinnen aangeboden, waarin telkens een vorm van hetzelfde woord ontbreekt. Het hierbij afgedrukte voorbeeld maakt dat duidelijk. Op basis van de context kan hij de betekenis(sen) van het betreffende woord afleiden en dan het woord invullen. De contextzinnen houden rekening met de polysemie van het betreffende woord ('leren' = 'to learn' en 'to teach'), hun typische valentierelaties (leren + object, leren + object + infinitief) en vaste verbindingen (b.v. voor arts leren).

Een paar voorbeelden ter illustratie: (van p. 91; thema 'wonen')

 Het bijgevoegd bladwijzerkartonnetje is zo gesneden dat je de oplossing voor de ontbrekende woordvormen (links) en de vertalingen (onder elke reeks) kan bedekken.

Woorden in Context is eveneens als computerprogramma verkrijgbaar. Bij het opstarten van het programma stelt de gebruiker een aantal parameters in: het niveau, het thema, de filter, de snelheid, de vertaling.

Dit boek is ontstaan uit een behoefte Nergens op de markt was er een werkboek te vinden met herhalingsoefeningen op woordenschat, waarin je woorden zoekt via een pregnante context. Daarom gingen enkele mensen zelf aan de slag. Samen hebben zij ongeveer 4000 woorden in 12000 zinnen gegoten, een titanenwerk.

En hun werk is nog niet af, vertelt Louis Dieltjens, één van de auteurs. In een volgende uitgave willen zij in hun oefeningen vooral meer variatie brengen. In de plaats van de vertalingen zouden er meerkeuzevragen komen (gebaseerd op een foutenanalyse), waarbij je het woord aanduidt dat het nauwst aansluit bij het lemma. De schrijvers voorzien ook oefeningen o.m. op de samengestelde werkwoorden en de "false friends".

Uit ervaring weet Dieltjens dat de studie van de 2 werkboeken z'n vruchten afwerpt. Jaarlijks in het begin van het academiejaar doet de schrijver in de eerste kandidatuur economie (ICHEC) een woordenschattest, die gebaseerd is op de basiswoordenlijst. De studenten behalen gemiddeld 5/20 voor die test, wat ook wil zeggen dat afgestudeerden van het secundair onderwijs de basiswoordenschat niet onder de knie hebben. Na zelfstudie van het eerste werkboek behalen die studenten evenwel gemiddeld 15/20. In de tweede kandidatuur werkt Dieltjens met het boek Alexander van P. De Kleijn, een boek met teksten gebaseerd op de woordenschat van Woorden in Context, Delen 1 en 2. Daarop krijgen de studenten de opdracht de woorden van het tweede boek systematisch te herhalen. Ook dan behalen de studenten hoge scores.

Onze eigen studenten in het volwassenenonderwijs zijn opgetogen over dit werk. Zij houden van de systematische aanpak Zij vinden de oefeningen uitdagend en bijzonder verrijkend. Hoewel het boek vooral wordt gebruikt om woordenschat te herhalen, ontdekkken zij in elke oefening ook wel een nieuw woord, een nieuwe betekenis of vaste verbinding.

Dit werkboek mag worden beschouwd als een essentieel hulpmiddel bij de herhaling en de uitbreiding van de kennis van de Nederlandse woordenschat.